Wpływ mikroplastiku na nasze zasoby wodne i zdrowie

Na początek należy odpowiedzieć na pytanie: co to jest mikroplastik? Pojęcie to obejmuje szeroki zakres materiałów złożonych z różnych substancji, o różnych gęstościach, składach chemicznych, kształtach i rozmiarach. Nie ma naukowo uzgodnionej definicji mikroplastiku, chociaż często jest on definiowany jako cząsteczki tworzywa sztucznego o średnicy mniejszej niż 5 milimetrów. Powstaje na skutek stopniowej degeneracji tworzyw sztucznych, na przykład butelek z wodą pitną, jednak używany jest też do produkcji brokatu, pasty do zębów i kremów z filtrem. Generalnie przyjmuje się, że mikroplastik może przedostawać się do źródeł wody pitnej na wiele sposobów: od spływu powierzchniowego np. po deszczu, do ścieków zarówno oczyszczonych, jak i nieoczyszczonych, połączonych przelewów kanalizacyjnych, ścieków przemysłowych, zdegradowanych odpadów z tworzyw sztucznych i osadzania się w atmosferze. Plastikowe butelki i nakrętki mogą być źródłem mikroplastiku w wodzie pitnej.

Niewidzialne zagrożenie dla wód powierzchniowych
Mikroplastik stanowi niewidoczne dla oka zanieczyszczenie wód powierzchniowych, które może mieć poważne konsekwencje dla ekosystemów. Organizmy wodne, takie jak ryby, skorupiaki i plankton, mogą go pomylić z pokarmem i połknąć. Wraz z przenikaniem przez łańcuch pokarmowy, mikroplastik dociera na nasze stoły, stając się potencjalnym zagrożeniem dla zdrowia ludzi. Mikroplastik jednak nie ogranicza się jedynie do wód powierzchniowych. Istnieją dowody na to, że przenika również do wód podziemnych, które są ważnym źródłem wody pitnej dla wielu społeczności. 

Prawie niewidoczne
Rozpoznanie mikroplastiku w wodzie jest zadaniem skomplikowanym ze względu na niewielkie rozmiary cząsteczek i niską widoczność gołym okiem. Istnieje wiele różnych metod badawczych, które są stosowane w celu wykrywania mikroplastiku w próbkach wody. 

Gdy mikroplastik zostanie zidentyfikowany, konieczne jest jego usunięcie lub ograniczenie. Proces usuwania go z wody jest znacznie bardziej skomplikowany niż sama identyfikacja. Obecnie nie istnieje jedna uniwersalna metoda, która byłaby w pełni efektywna i skalowalna dla wszystkich rodzajów wód i ilości mikroplastiku. Potencjalne metody usuwania cząsteczek to przykładowo filtracja, adsorpcja, uzdatnianie wody za pomocą membran czy też zastosowanie zaawansowanych technologii utleniania. Należy podkreślić, że obecnie wiele z tych metod jest w fazie badań naukowych i rozwoju technologicznego. Aby skutecznie radzić sobie z problemem mikroplastiku, konieczne jest ciągłe badanie i wdrażanie nowych rozwiązań, a także zaangażowanie ze strony władz lokalnych, instytucji badawczych i przemysłu.

Tak można przeciwdziałać
Władze lokalne i zarządcy kanalizacji odgrywają kluczową rolę w rozwiązywaniu problemu mikroplastiku i zanieczyszczenia wód jako całości. Ich działania mogą znacząco wpłynąć na poprawę jakości naszych zasobów wodnych i ochronę zdrowia mieszkańców. Jest kilka aspektów, na które władze lokalne i zarządcy kanalizacji powinni zwrócić szczególną uwagę. Przeprowadzanie regularnych badań i monitorowanie jakości wody w rzekach, jeziorach i wodach podziemnych pozwala być zawsze na bieżąco ze stanem wody. Modernizacja infrastruktury kanalizacyjnej może być kolejnym działaniem. Władze lokalne i zarządcy kanalizacji powinni inwestować w nowoczesne technologie oczyszczania ścieków, w tym zaawansowane filtry, które są w stanie efektywnie usuwać mikroplastik z wody. Ważne jest również regularne konserwowanie, aby uniknąć wycieków i niekontrolowanego wypływu zanieczyszczeń. Samorządy powinny dążyć do podnoszenia standardów oczyszczania ścieków i monitorować, czy przedsiębiorstwa i instytucje przestrzegają określonych norm. Regularne kontrole i kary dla tych, którzy nie spełniają wymagań, mogą być skutecznym narzędziem w zapewnieniu odpowiedniej jakości wody. Władze powinny ponadto współpracować z innymi podmiotami, takimi jak organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa, instytucje naukowe i sąsiednie społeczności, aby wdrożyć kompleksowe rozwiązania i podjąć skoordynowane działania w walce z zanieczyszczeniem wód. Poprzez podejmowanie świadomych i odpowiednich działań można skutecznie ograniczyć wpływ mikroplastiku na nasze zasoby wodne i chronić zdrowie naszej społeczności. 

Zdrowotne skutki spożycia mikroplastiku
Wpływ mikroplastiku na zdrowie ludzkie jest jeszcze nie w pełni zrozumiany, ale badania naukowe wykazują niepokojące wyniki. Choć na razie nie ma jednoznacznych dowodów na to, że spożycie mikroplastiku w ilościach obecnych w środowisku stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia, to obecność tych drobnych cząstek w naszym organizmie może mieć długofalowe konsekwencje. Naukowcy badają możliwe powiązania z problemami zdrowotnymi, takimi jak zapalenie płuc, choroby serca czy zaburzenia hormonalne.

Wspólne działania na rzecz ochrony wód
Aby zmniejszyć obecność mikroplastiku w naszych zasobach wodnych, potrzebujemy zdecydowanego działania na wielu frontach. Należy ograniczyć wprowadzanie mikroplastiku do produktów, które są stosowane na co dzień. Firmy kosmetyczne mogą wybierać bardziej ekologiczne składniki, a my jako konsumenci powinniśmy świadomie wybierać produkty bez mikroplastiku.

Dodatkowo, potrzebujemy wzmocnionych działań w zakresie oczyszczania ścieków. Systemy uzdatniania wody powinny być wyposażone w odpowiednie filtry, które efektywnie usuwają mikroplastik przed wypuszczeniem wody do rzek i jezior. Również programy edukacyjne mogą odegrać kluczową rolę w podnoszeniu świadomości społeczności na temat zagrożenia mikroplastikiem i konieczności ochrony zasobów wodnych.

Wprowadzenie kompleksowego podejścia do problemu mikroplastiku wymaga współpracy wszystkich interesariuszy, w tym władz lokalnych, naukowców, producentów i społeczności. Tylko poprzez wspólne działania i podejmowanie odpowiedzialnych decyzji możemy chronić nasze zasoby wodne i zdrowie przyszłych pokoleń. Warto pamiętać, że walka z mikroplastikiem nie ogranicza się tylko do naszych lokalnych wysiłków - jest to globalne wyzwanie, któremu musimy sprostać jako społeczeństwo.

Uwaga! To tylko fragment artykułu. Zanim skomentujesz przeczytaj całość w  aktualnym wydaniu Tygodnika Ziemi Opolskiej z 27 lipca - e-wydanie dostępne tutaj.