Młodociany kierowca

Żeby jednak prawidłowo zrozumieć kontekst niniejszego artykułu, na wstępie wskazać należy, że literalna definicja osoby młodocianej w polskim prawie zależy od kontekstu i danej gałęzi prawa. Na potrzeby jednak przedmiotowego artykuły przyjąć można jedną z doktryn, a mianowicie, że osoba młodociana, to osoba w wieku od 13 do 18 lat. 

Co do zasady, w Polsce osoby w wieku od 13 do 18 lat nie mogą uzyskać prawa jazdy ani innych uprawnień do kierowania pojazdami - w znaczeniu pełnych uprawnień, tj. uprawnień tożsamych z tymi, które uzyskać może osoba pełnoletnia. Jednakże, polski system prawny dopuszcza możliwość uzyskania częściowych uprawnień przez osoby młodociane, co wyszczególnione zostanie szczegółowo w przedmiotowym artykule. 

I tak, najmłodsi kandydaci na kierowców mogą starać się o prawo jazdy kategorii AM, które uprawnia do prowadzenia motorowerów oraz lekkich czterokołowców. Prawo jazdy kategorii AM można uzyskać już w wieku 14 lat. Proces uzyskiwania tego prawa jazdy obejmuje kurs teoretyczny, obejmujący podstawowe przepisy ruchu drogowego oraz zasady bezpieczeństwa, a także kurs praktyczny, obejmujący jazdy pod okiem instruktora, które mają na celu nauczenie podstawowych umiejętności niezbędnych do bezpiecznego prowadzenia pojazdu. Kurs na wskazaną kategorię, kończy się państwowym egzaminem teoretycznym oraz praktycznym w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego (WORD). 

Dla osób młodocianych, które marzą o prowadzeniu motocykla, ustawodawca przewidział prawo jazdy kategorii A1. Kategoria ta umożliwia prowadzenie motocykli o pojemności silnika do 125 cm³ i mocy do 11 kW. Minimalny wiek, w którym można uzyskać prawo jazdy kategorii A1 - to 16 lat. Proces uzyskiwania tego prawa jazdy jest podobny do kategorii AM, ale obejmuje bardziej zaawansowane szkolenie praktyczne. 

Następnie, kategoria B1 uprawnia do prowadzenia lekkich pojazdów czterokołowych o masie własnej nieprzekraczającej 400 kg. Aby uzyskać prawo jazdy kategorii B1, kandydat musi mieć ukończone 16 lat. Procedura obejmuje kurs teoretyczny, kurs praktyczny oraz egzamin państwowy, podobnie jak w przypadku innych kategorii. 

W zakresie zaś najbardziej pożądanej kategorii prawa jazdy w Polsce - kategorii B, która uprawnia do prowadzenia samochodów osobowych o masie całkowitej do 3,5 tony, minimalny wiek do uzyskania prawa jazdy tej kategorii to 18 lat. Nie mniej jednak, młodzież, która ukończyła 17 lat i 9 miesięcy, może rozpocząć szkolenie, aby być gotowym do egzaminu po osiągnięciu pełnoletności. 

Po zdaniu egzaminu na prawo jazdy, osoba młodociana otrzymuje tymczasowe uprawnienia do kierowania pojazdem. Jednakże, zgodnie z polskim prawem, osoby w wieku od 18 do 21 lat są objęte tzw. okresem próbnym, który trwa 3 lata od daty uzyskania prawa jazdy. W tym czasie, kierowca musi przestrzegać określonych ograniczeń, takich jak limit prędkości, zakaz spożywania alkoholu przed prowadzeniem pojazdu, oraz obowiązek zapinania pasów bezpieczeństwa.

W Polsce, młodociani kierowcy - podobnie jak wszyscy inni kierowcy, są objęci systemem punktów karnych za naruszenia przepisów ruchu drogowego. System ten ma na celu poprawę bezpieczeństwa na drogach poprzez dyscyplinowanie kierowców, którzy łamią przepisy. Istnieją jednak pewne szczególne regulacje dotyczące kierowców młodocianych, na które warto jest zwrócić uwagę. 

Dla kierowców, którzy posiadają prawo jazdy krócej niż rok (w tym młodocianych kierowców, którzy niedawno uzyskali uprawnienia), istnieją dodatkowe ograniczenia. Młodociani kierowcy, którzy w ciągu pierwszego roku od uzyskania prawa jazdy przekroczą 20 punktów karnych, tracą uprawnienia do kierowania pojazdami. Dla doświadczonych kierowców limit ten wynosi 24 punktów karnych. 

Aby odzyskać prawo jazdy, musi ponownie przejść cały proces egzaminacyjny, co oznacza, że musi zdać zarówno egzamin teoretyczny, jak i praktyczny. Ponadto, młodociany kierowca może zostać skierowany na dodatkowe szkolenia z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego. 

Kierowcy, w tym młodociani, mają możliwość redukcji liczby punktów karnych. Raz na pół roku mogą wziąć udział w specjalnym kursie redukującym liczbę punktów karnych. Kurs ten, organizowany przez WORD, pozwala na redukcję liczby punktów karnych o 6. Warto jednak zauważyć, że ta opcja nie jest dostępna dla kierowców, którzy posiadają prawo jazdy krócej niż rok. 

Nie da się ukryć, że uzyskiwanie uprawnień do kierowania pojazdami przez osoby młodociane to proces skomplikowany i niewątpliwie niełatwy. Nie dzieje się tak jednak bez powodu, bowiem wypadki drogowe z udziałem młodocianych kierowców są istotnym problemem w kontekście bezpieczeństwa ruchu drogowego. Młodociani kierowcy, ze względu na brak doświadczenia, większą skłonność do ryzykownych zachowań , oraz częsty brak pełnego zrozumienia konsekwencji swoich działań, są bardziej narażeni na uczestnictwo w wypadkach drogowych. 

Według danych Komendy Głównej Policji, w 2023 roku młodociani kierowcy (osoby w wieku 18-24 lat) byli sprawcami ponad 8% wszystkich wypadków drogowych w Polsce. Chociaż dokładne statystyki dla młodocianych kierowców w wieku 17-18 lat są trudniejsze do wydzielenia, to ogólne dane pokazują, że osoby w tej grupie wiekowej mają wyższy wskaźnik wypadków w przeliczeniu na 1000 kierowców w porównaniu z bardziej doświadczonymi kierowcami. 

Analiza przyczyn wypadków z udziałem młodocianych kierowców wskazuje na kilka głównych czynników. Jest nim niewątpliwie w szczególności nadmierna prędkość, bowiem młodociani kierowcy często przeceniają swoje umiejętności i nie dostosowują prędkości do warunków na drodze. Nadto, niedostosowanie prędkości do warunków pogodowych, spowodowany brakiem doświadczenia w prowadzeniu pojazdu w trudnych warunkach pogodowych, prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu lub narkotyków czy korzystanie z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych podczas jazdy. Z tych właśnie przyczyn, młoda osoba, która decyduje się na rozpoczęcie swojej przygody z motoryzacją, musi liczyć się ze zwiększonymi kontrolami drogowymi, zwłaszcza w miejscach i czasie, gdzie młodociani kierowcy są najbardziej aktywni (np. okolice szkół, dyskotek). 

Warto wspomnieć i o tym, że w kontekście ostatniej zmiany przepisów krajowych, w wyniku poważnych naruszeń przepisów ruchu drogowego, takich jak jazda pod wpływem alkoholu, narkotyków, recydywa czy udział w nielegalnych wyścigach, może również dojść do utraty pojazdu przez młodocianego kierowcę. Proces ten więc, obejmuje zarówno utratę prawa jazdy, jak i potencjalny przepadek pojazdu orzeczony przez sąd. Konsekwencje prawne utraty pojazdu mogą być więc dotkliwe dla młodocianego kierowcy jak i jego rodziny. Oprócz samej utraty samochodu, kierowca może zostać obciążony dodatkowymi kosztami, takimi jak opłaty za odholowanie i przechowywanie pojazdu na parkingu policyjnym. Dodatkowo, orzeczenie sądu o przepadku pojazdu może mieć długoterminowy wpływ na sytuację finansową i kredytową kierowcy. 

Proces zdobywania uprawnień przez osoby młodociane, wymaga zaangażowania, cierpliwości i odpowiedzialności, ale daje możliwość samodzielnego poruszania się 
i zdobywania nowych doświadczeń. Młodociani kierowcy powinni być dobrze poinformowani o przepisach ruchu drogowego i konsekwencjach ich łamania. Edukacja w zakresie odpowiedzialnej jazdy, a także udział w dodatkowych kursach z zakresu bezpiecznej jazdy, mogą pomóc w kształtowaniu odpowiednich postaw 
i zachowań na drodze. Dlatego też, warto podejść do tego procesu z należytą powagą i zaangażowaniem, aby być pewnym, że jesteśmy gotowi na bezpieczne prowadzenie pojazdu.

Jeśli potrzebujesz bezpłatnej porady prawnej lub mediacji – taką pomoc uzyskasz w Punktach Nieodpłatnej Pomocy Prawnej oraz Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego. Lokalizacja punktów na terenie Powiatu Opolskiego:

CHRZĄSTOWICE - Klub Samorządowy, ul. Dworcowa 1

wt: 8.00 - 12.00 (tel. 729 113 762) - pomoc prawna/mediacje

 DĄBROWA - Urząd Gminy, ul. Sztonyka 56

pn: 8.00 - 12.00 (tel. 737 342 156) - pomoc prawna

pt: 8.00 - 12.00 (tel. 737 342 156) - porady obywatelskie/mediacje

 DOBRZEŃ WIELKI - GOPS, ul. Namysłowska 28

pn: 10.00 - 14.00 (tel. 667 808 066) - pomoc prawna/mediacje

wt: 8.00 - 12.00 (tel. 667 808 066) - porady obywatelskie/mediacje

 KOMPRACHCICE - Gminna Biblioteka Publiczna, ul. Opolska 3

śr: 8.00 - 12.00 (tel. 782 549 361) - porady obywatelskie/mediacje

pt: 12.00 - 16.00 (tel. 782 549 361) - pomoc prawna/mediacje

 ŁUBNIANY - Urząd Gminy, ul. Opolska 104

cz: 8.00 - 12.00 (tel. 737 336 425) - pomoc prawna/mediacje

NIEMODLIN - Urząd Miejski, ul. Bohaterów Powstań Śląskich 37

pn: 8.00 - 12.00 (tel. 697 685 812) - pomoc prawna/mediacje

pt: 9.00 - 13.00 (tel. 697 685 812) - porady obywatelskie/mediacje

 OZIMEK - Dom Kultury, ul. Ks. Kałuży 4

wt: 9.00 - 13.00 (tel. 697 686 123) - porady obywatelskie/mediacje

śr: 9.00 - 13.00 (tel. 697 686 123) - pomoc prawna/mediacje

cz: 9.00 - 13.00 (tel. 697 686 123) - pomoc prawna

POPIELÓW - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, ul. Powstańców 12

pn: 10.00 - 14.00 (tel. 693 014 714) - porady obywatelskie/mediacje

wt: 10.00 - 14.00 (tel. 693 014 714) - pomoc prawna/mediacje

 PRÓSZKÓW - Ośrodek Kultury i Sportu, ul. Daszyńskiego 6

śr: 8.00 - 12.00 (tel. 782 549 363) - pomoc prawna/mediacje

 STARE BUDKOWICE - Biblioteka Publiczna, ul. Ogrodowa 3

wt: 11.00 - 15.00 (tel. 737 343 671) - pomoc prawna/mediacje

cz: 9.00 - 13.00 (tel. 737 343 671) - porady obywatelskie/mediacje

 TARNÓW OPOLSKI - Urząd Gminy, ul. Dworcowa 6

śr: 11.00 - 15.00 (tel. 737 314 534) - pomoc prawna/mediacje

 TUŁOWICE - Urząd Miejski, ul. Szkolna 1

śr: 8.00 - 12.00 (tel. 774 600 143 wew. 16) - porady obywatelskie/mediacje

pt: 10.00 - 14.00 (tel. 774 600 143 wew. 16) - pomoc prawna

TURAWA - Urząd Gminy, ul. Opolska 39 C

cz: 11.00 - 15.00 (tel. 737 307 746) - pomoc prawna/mediacje

 OPOLE - Starostwo Powiatowe, ul. 1 Maja 29

pn: 13.00 -17.00, cz: 7.30 - 11.30, pt: 10.00 -14.00

(tel. 775 415 148) - pomoc prawna/porady obywatelskie/mediacje

Artykuł promocyjny